150 lecie niepodległości Stanów Zjednoczonych

4 lipca 1926 r. mijała 150 rocznica ogłoszenia amerykańskiej deklaracji niepodległości. Z tej okazji w Polsce przygotowano „Polską Deklarację o Podziwie i Przyjaźni dla Stanów Zjednoczonych” , która była również  podziękowaniem dla Stanów Zjednoczonych za wkład w odbudowę niepodległej Polski. „Deklaracja” to szczególny dokument z czasów II RP, składający się z 111 tomów, z ponad 30 tys. stron i podpisem  5,5 mln osób, obywateli II RP.

Własnoręczne podpisy złożyli najwyżsi dostojnicy państwowi  z Prezydentem Ignacym Mościckim oraz Marszałkiem Józefem Piłsudskim, przedstawiciele władz samorządowych, hierarchów kościoła katolickiego i innych wyznań, różnego rodzaju organizacji i stowarzyszeń, studentów i profesorów uczelni wyższych.

Tom pierwszy otwiera dedykacja:

Naród polski przesyła obywatelom wielkiej Unii Amerykańskiej braterskie pozdrowienia wraz z zapewnieniem najgłębszego podziwu dla stworzonych przez Was instytucji, w których Wolność, Równość i Sprawiedliwość znalazły swój najwyższy wyraz stając się gwiazdą przewodnią dla wszystkich nowoczesnych demokracji. Święto Wasze szlachetni Amerykanie, nie jest tylko Waszem świętem. Znajduje ono gorący odzew w całym świecie, a szczególnie w naszej ojczyźnie Polsce, która dumna jest z tego, że w wielkiej godzinie Waszych dziejów u boku Jerzego Washingtona stali pod chorągwią wolności także bohaterowie naszych walk o wolność – Tadeusz Kościuszko i Kazimierz Pułaski.(…)

W dokumencie większość podpisów to podpisy uczniów polskich szkół, od najbardziej znanych szkół powszechnych i gimnazjów, aż po nieznane szkoły wiejskie (ok. 20 tysięcy szkół).  Są również podpisy uczniów szkół funkcjonujących na terenie ówczesnego powiatu bialskiego, z następujących miejscowości (wszystkie – jeśli nie podano – tom XV): Bestwina, Bielany, Buczkowice, Bujaków, Bystra, Czaniec, Dankowice, Hałcnów, Hecznarowice, Janowice, Kęty (również tom VIII), Komorowice, Kozy, Malec, Międzybrodzie Bialskie, Mikuszowice, Nowa Wieś, Osiek, Porąbka, Stara Wieś, Salmopol, Szczyrk , Witkowice, Biała (tom X) oraz Biała-Lipnik.

Z Kóz podpisy złożyli uczniowie siedmioklasowej szkoła powszechna 12-oddziałowej, której kierownikiem był wówczas Stanisław Kiełbasa. Najmłodsi uczniowie byli pierwszym pokoleniem urodzonym w niepodległej Polsce.

Dokumenty przechowywane w Bibliotece Kongresu Stanów Zjednoczonych przez wiele lat były zapomniane. Kilka lat temu zostały udostępnione w Internecie („Deklarację” zdigitalizowano w ramach projektu Klasa 1926 zainicjowanego przez Bibliotekę Polską w Waszyngtonie we współpracy z Biblioteką Kongresu i z pomocą Ambasady RP).