13 grudnia 1981 r. wprowadzony został „stan wojenny na obszarze całego kraju”. Od pierwszych dni przesyłki pocztowe były cenzurowane. Kontrola korespondencji była jedną z form represji, których doświadczało całe polskie społeczeństwo. Organy cenzury były uprawnione do konfiskowania w całości lub w części zawartość przesyłek pocztowych, które podlegały przepadkowi na rzecz skarbu państwa, dopuszczano ingerencje w tekst, np. zamazywano poszczególne słowa czy zwroty (zob. Zarządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych z dnia 12 grudnia 1981 r. w sprawie powołania organów cenzury przesyłek pocztowych, korespondencji telekomunikacyjnej oraz kontroli rozmów telefonicznych; M.P. 1981 nr 30 poz. 275; § 2.2 – Organy cenzury są uprawnione do cenzurowania, zatrzymywania i konfiskowania w całości lub części przesyłek pocztowych i korespondencji telekomunikacyjnej, zacierania określonych informacji w przesyłkach pocztowych i korespondencji telekomunikacyjnej, a także do przerywania rozmów telefonicznych oraz połączeń teleksowych i telegraficznych, jeżeli ich treść zagraża interesom bezpieczeństwa lub obronności państwa„).
Cenzurowanie korespondencji krajowej i zagranicznej trwało do 31 grudnia 1982 r. W tym czasie skontrolowano i ocenzurowano prawie 83 mln listów. Ponad 129 000 z nich skierowano do wykorzystania operacyjnego, a 9249 do wykorzystania procesowego [1]
Cenzorzy rozcinali bok koperty, którą następnie zamykano zszywką (ślad po zszywce widoczny na prezentowanej kopercie po lewej stronie), czasami taśmą samoprzylepną lub podgumowanym papierem. Na listach ocenzurowanych przybijano stempel „OCENZUROWANO” oraz okrągłą pieczęć urzędu cenzury z numerem identyfikacyjnym cenzora.
Koperta ze zbiorów własnych, M. Frączek
Na listach nieocenzurowanych przybijano stemple „NIE OCENZUROWANO” lub „Wolne od cenzury” (istniała również pieczątka „Nie podlega cenzurze”). Stemple „NIE OCENZUROWANO” znane są wyłącznie z korespondencji zagranicznej. Przesyłki przychodzące z krajów tzw. demokracji ludowej nie były cenzurowane. Korespondencja z krajów zachodnich sprawdzana była wybiórczo.
Koperta ze zbiorów własnych, M. Frączek
[1] Marzena Kruk, List, który nosi znamiona zbrodni; zob. Grzegorz Majchrzak, „Wojenna” cenzura – w 1982 r. zatrzymano 930 tys. listów, teleksów i telegramów, ze względu na „wrogą” lub „szkalującą” treść. Większość zakwestionowanych przesyłek stanowiła korespondencja „propagandowo-protestacyjna”, w tym ponad 25 tys. listów ze Stanów Zjednoczonych, Kanady i Europy Zachodniej w ramach akcji protestacyjnej Amnesty International oraz 65 tys. zagranicznych kart pocztowych z żądaniem uwolnienia internowanych lub zniesienia stanu wojennego (…)