Dawne pieczęcie gminne stanowią ważny materiał źródłowy. Pieczęcie takie „wprowadził rząd austriacki z końcem 18 wieku (…) Godła ustanowiły sobie zapewne same gminy w tym celu aby analfabeci mogli po godle rozpoznać gminę.” [1] Miały charakter urzędowy i były traktowane jako symbol władzy lokalnej. [2] Pieczęcie takie miały za zadanie zabezpieczyć dokument, stosowano je również do zamykania korespondencji – nienaruszona pieczęć gwarantowała nienaruszalność takiej korespondencji, ponieważ jej otwarcie prowadziło do złamania pieczęci. Była również trudna do podrobienia. Opatrzone często symbolami, które odbiorca był w stanie odczytać i identyfikować z daną społecznością. Jako symbole wykorzystywano między innymi wyobrażenia zwierząt hodowanych jak i żyjących dziko. [3] Pieczęć z kozą (kozłem) zmieniał się wraz z upływem czasu. Znanych jest kilka wzorów (również odciskanych w tuszu).
Opis pieczęci lakowej Gminy Kozy
Datacja odcisku: 1895,
Opis pola pieczęci: stojąca koza (kozioł) zwrócona w prawą stronę (dla patrzącego na pieczęć jest to lewa strona, co jest zgodne z praktyką heraldyczną; por. godło Polski),
Napis w otoku: URZĄD GMINNY KOZY, cyfra „10” [4],
Rodzaj dokumentu: Książka służbowa Dienstbotenbuch (w języku polskim i niemieckim), wystawiona dla Katarzyny Leśniak ur. 1870 r. „rodem z Kóz”,
Materiał: odcisk w laku czerwonym.
Książka służbowa ze zbiorów własnych.
[1] Pieczęcie gminne z godłami z końca 18 stulecia powiatów sądowych: Andrychów, Biała, Kalwaria, Kęty, Jordanów, Maków, Milówka, Myślenice, Oświęcim, Skawina, Sucha, Wadowice, Żywiec, rękopis, Wadowice 1916; tamże pieczęć tuszowa Gminy Kozy oraz innych gmin
[2] Wójt i władze gminy zobowiązani byli do dbałości o pieczęć. Zachowała się instrukcja dla nowo wybranego Urzędu Gromadzkiego w Rzykach, według której Pieczęci Gromadzkiej nikomu nie powierzać, ale ieżeli takowa na iakim piśmie kładziona będzie w przody dobrze wyexaminować ieżeli pismo iest sprawiedliwe dopiero pieczęć przyłożyć”. Cyt. za Najdawniejsze pieczęcie Gminy Porąbka, tablice wystawy plenerowej, dostęp wrzesień 2023
[3] Współcześnie symbole animalistyczne obok florystycznych zajmują pierwsze miejsce pod względem częstotliwości występowania w heraldyce wiejskiej. Kwestią niezwykle interesującą w przypadku symboli animalistycznych w herbach wiejskich, jest znikoma ilość zwierząt tzw. gospodarskich. O wiele więcej jest zwierząt dzikich”, Piotr Gołdyn, „Inspiracje symboliczne herbów gminnych III Rzeczpospolitej. Próba społeczno-politycznej analizy zjawiska, „Historia i Polityka”, 2005, nr 2, s. 79
[4] Według Adolfa Zubera każda gmina miała oddzielny numer na pieczątce, „Fototeka”, Dział I