Wśród rodzinnych pamiątek zachowało się kilkanaście niezwykłych guzików. To guziki z munduru mojego dziadka Stanisława Honkisza, rocznik 1895, który był jednym z koziańskich żołnierzy tzw. Błękitnej Armii.
4 czerwca 1917 roku – w 4 roku Wielkiej Wojny – prezydent Francji wydał dekret, który umożliwiał utworzenie Armii Polskiej na Zachodzie. Nowo powstałe jednostki szybko nazwano „Błękitną Armią” ze względu na charakterystyczny kolor mundurów, a nieco później również Armią Hallera od nazwiska polskiego generała, który objął nad nią dowództwo.
Już w listopadzie 1918 roku, władze odradzającego się państwa polskiego, rozpoczęły starania o ściągnięcie Błękitnej Armii do Ojczyzny. Ostatecznie kilka miesięcy po zakończeniu wojny w kwietniu 1919 roku wydano rozkaz powrotu do kraju. W odradzającej się Polsce jednostki użyte zostały w konflikcie polsko-ukraińskim o Galicję wschodnią, Hallerczycy mobilizowani byli na Górnym Śląsku do akcji plebiscytowej jak i do działań zbrojnych w powstaniach. Wzięli udział w walkach z Armią Czerwoną.
18 sierpnia 1922 roku na zebraniu organizacyjnym w Warszawie powstał Związek Hallerczyków, jako ogólnopolski związek kombatancki. Placówki Związku działały również w naszym regionie, w tym w Kozach.
W latach II wojny światowej organizacja zaprzestała działalności, a po przejęciu w Polsce władzy przez komunistów kontynuacja działań Związku Hallerczyków, odwołującego się do przedwojennej tradycji, była niemożliwa.
Hallerczycy będący w cieniu Legionów Piłsudskiego pozostawili po sobie piękną kartę historii, która na zawsze powinna pozostać jednym z symboli zaangażowania Polaków w walkę o niepodległość.
Guziki stanowią pretekst do opowieści o historii nieco zapomnianych żołnierzach Błękitnej Armii i międzywojennym Związku Hallerczyków.
Nagranie zrealizowano w 2021 r. dzięki wsparciu Domu Kultury w Kozach oraz jego dyrektora Marka Małeckiego (realizacja).