Koniec roku szkolnego, najlepsi uczniowie otrzymają świadectwa z wyróżnieniem i nagrody – najczęściej książki. Zwyczaj wręczania nagród książkowych jest bardzo stary, istniał w Galicji już w XIX wieku. Jednak o tym jakie książki mogły być wręczane uczniom w galicyjskich szkołach decydowała Rada Szkolna Krajowa (Rada zarządzała szkolnictwem powszechnym oraz średnim w Galicji w latach 1867-1921. Do jej zadań należał nadzór pedagogiczny, mianowanie nauczycieli, układanie programów czy zatwierdzanie podręczników).
Na mocy Rozporządzenie c. k. Rady Szkolnej Krajowej z dnia 19. marca 1890 r. ukazał się we Lwowie Spis dziełek, dozwolonych na premia dla młodzieży szkół ludowych [1]. W okólniku Rady czytamy:
Z licznych spostrzeżeń i ze sprawozdań c. k. Rad szkolnych okręgowych przekonuje się c. k. Rada szkolna krajowa, że w niektórych okolicach dzieci bywają obdzielane książeczkami, zawierającymi rzeczy, niestosowne dla młodzieży szkolnej i niezgodne z zadaniami szkoły. Wobec tego przypomina się wszystkim zarządom szkolnym, że ani do biblioteczek dla młodzieży szkolnej, ani na premia nie wolno dopuszczać żadnych dzieł, których c. k. Rada szkolna krajowa wyraźnem rozporządzeniem nie zaleciła. Ażeby ułatwić wybór dziel, stosownych układem i treścią dla młodzieży szkolnej, ogłasza się niniejszem spis znaczniejszej ilości książeczek, napisanych w języku polskim i ruskim, które z polecenia Rady szkolnej krajowej badano i uznano za właściwe dla młodzieży.
Każdy zarząd szkolny otrzymuje niniejszy spis dzieł, dozwolonych do używania na premia dla młodzieży szkolnej. Nauczyciele powinni spis ten uzupełniać na podstawie nowych ogłoszeń. (…)
Książek, nieaprobowanych wyraźnie przez Radę szkolną krajową, bezwarunkowo nie wolno dawać dzieciom szkolnym na premia. Wyjątek stanowią tylko książki do nabożeństwa, przeznaczone. dla dzieci i aprobowane przez tutejszokrajowe władze dyecezalne, tudzież podręczniki szkolne (…)
W 1907 r. w nagrodę pilności książkę Szczęsnego Zahajkiewicza, Piastun Chrystusa otrzymała Kazimiera Byrska, uczennica szkoły ludowej w Kozach. Książka polecona była przez Wysoką c. k. Radę Szkolną Krajową na nagrody pilności i do bibliotek szkolnych rozporządzeniem z dnia 6 czerwca 1891 r.
Dziękuję Panu Marcinowi Jaworskiemu za udostępnienie książki i zgodę na publikację.
[1] Spis dziełek, dozwolonych na premia dla młodzieży szkół ludowych, Lwów 1890
[2] Szczęsny Zahajkiewicz, Piastun Chrystusa (na tle podania ludowego), Lwów 1903