Według tradycji w czasach gdy właścicielem majątku w Kozach był Karol Jordan (1806-1847) przy trakcie cesarskim wzniesiono kapliczkę Matki Bożej z Dzieciątkiem. Nad wejściem do kapliczki pierwotnie znajdował się napis w języku łacińskim, który w latach II wojny światowej został zatynkowany.
Dawniej kapliczkę – przy posesji nr 462 – otaczał drewniany płotek. Fotografia z „Fototeki” Adolfa Zubera, Izba Historyczna im. Adolfa Zubera w Kozach
Geneza powstania kapliczki jest niepewna. Najczęściej przytacza się trzy powody jej powstania: jako pamiątka po tragicznej śmierci syna Jordana (informacja uzyskana przez Adolfa Zubera od rodziny Czeczów), jako dowód wdzięczności Bogu za szczęśliwe przetrwanie rzezi z roku 1846 (bunt chłopów galicyjskich przeciwko panom; według ks. Józefa Sanaka) oraz że została wystawiona przez mieszkańców – przy udziale Jordana – w intencji oddalenia zarazy.
Dawniej obok kapliczki rosły kasztanowce, później lipy. Foto wrzesień 1966 r. „Fototeki” Adolfa Zubera, Izba Historyczna im. Adolfa Zubera w Kozach.
Kapliczka została zbudowana na planie kwadratu z wapienia, pochodzącego z wyrobiska mieszczącego się za nią (wyrobisko i powstały w nim staw został zasypany w latach 70. XX wieku). Dwuspadzisty dach pokryty był dachówką, zwieńczony niewielkim krzyżem kamiennym. Na narożnikach kapliczki od strony drogi znajdowały się prostokątne wieżyczki (obecnie nieistniejące).
Dawniej kilka razy w roku odbywały się tu msze św. oraz tzw. majówki. Foto ok. 1 połowa lat 80. XX wieku. Zbiory Ośrodka Dokumentacji Zabytków.
W ostatnich latach kapliczka była dwukrotnie remontowana – w 1986 i 2016 r. W 1986 r. dachówkę zastąpiono blachą. Nad wejściem do kapliczki zamontowano tablicę z napisem:
PROSZĘ O ZDROWAŚ MARYA DLA DUSZY ZMARŁEY
A MDCCXLVII
ren 1986
ren 2016
Obszernie na temat kapliczki i jej wyposażenia pisze Bartosz Morawski w Kapliczki i krzyże przydrożne w Kozach, Kozy 2014, s. 68-69.
Foto własne, kwiecień 2025 r.
A[D] MDCCXLVII [1847 czyli domniemany rok budowy]
ren 1986, ren 2016 [ren. łac. renovatum]
